Kerst heeft voor iedereen weer een andere betekenis. Voor de één zijn het twee vrije dagen, voor velen is het een Christelijk feest en voor anderen zijn het gezellige dagen met lekkernijen en cadeaus. Maar waar komen de verschillende kerstgebruiken vandaan en wat betekenen ze eigenlijk? Hieronder vindt u een overzicht van de meest bekende kerstgewoonten en -rituelen.
Advent
Het woord 'advent' is afgeleid van het Latijnse 'adventus' en 'advenire'. Letterlijk betekent Advent: God komt naar ons toe. Advent begint vier weken voor Kerst. In deze periode kijken Christenen verwachtingsvol uit naar de komst van Jezus.
Adventskalender
De adventskalender is (voor kinderen) een kalender die de dagen van december tot Kerst telt. Elke dag mag er één luikje worden geopend. Soms zit er achter het luikje een stukje chocolade, een bijbeltekst of een klein cadeautje. De kalender maakt het leuk om de dagen voor kerst af te tellen.
Driekoningen
Dit is een Christelijke feestdag die elk jaar op 6 januari wordt gevierd en waarop men herdenkt dat de Wijzen uit het Oosten een opgaande ster zagen en daarop de koning der Joden gingen zoeken. Ze kwamen in Bethlehem en vonden daar Jezus, de pasgeboren koning der Joden.
Kerstboom
De kerstboom was er al voordat Jezus werd geboren. Het was het symbool van groei en bloei tijdens het vieren van de kortste dag (21 december). De boom werd versierd met zonnen, manen, sterren, appels, eieren en zaden, als offer aan de Romeinse goden.
In de 16e eeuw werd de boom de kerk binnengehaald. De boom symboliseert de boom in het paradijs en de ballen zijn de vruchten die Adam en Eva niet mochten eten. De piek wijst naar de ster die aan de hemel stond bij de geboorte van Jezus. De lichtjes verwijzen naar Jezus, als 'Licht van de wereld'.
Kerstkaarten
Afgelopen jaar werden er alleen in Nederland zo'n 170 miljoen kerstkaarten verstuurd. Al in het begin van de 15de eeuw werden in Europa handgemaakte wenskaarten aan elkaar gegeven en ontvangen. De eerste, voor zover bekend, uitgegeven Kerstkaart verscheen in Londen in 1843, toen Sir Henry Cole de artiest John Calcott inhuurde om een Kerstkaart te ontwerpen, die hij kon versturen naar zijn vrienden en kennissen.
Begin 1870 begon Prang met het maken van luxe Kerstkaarten, die voornamelijk in Engeland werden verkocht. In 1875 introduceerde hij een eerste complete lijn van Kerstkaarten in Amerika. Deze was bijzonder populair en het verzenden van een kerstkaart was een feit.
Kerst(nacht-)dienst
Kerst is een Christelijke feest waarbij de geboorte van Jezus Christus wordt gevierd. Dit staat tijdens de kerkdienst centraal. Vaak zijn er ook op kerstavond (24 december) kerkdiensten. Tijdens de diensten worden er veel kerstliederen gezongen. Soms worden er stukjes opgevoerd waarbij het kerstverhaal wordt nagespeeld. Ook staan er soms (levende) kerststallen opgesteld in de kerk.
Kerstman
De Kerstman bestaat eigenlijk nog maar kort, sinds eind 19e eeuw. Het is een variatie op onze goede Sinterklaas en hij kleedde zich oorspronkelijk in het groen. Hij werd ingevoerd in Nieuw Amsterdam, wat nu New York heet. De naam Saint Nicholas werd langzaam verbasterd naar Santa Claus. Het ontwerp van de Kerstman is bedacht door Coca Cola. Ter promotie voor het drinken van Coca Cola in de winter lieten ze de Kerstman tekenen in hun eigen bedrijfskleuren rood en wit. Sindsdien draagt de Kerstman rode en witte kleding.
Kerstpakketten
Het fenomeen 'kerstpakket' stamt af uit 1900. Boerengezinnen kregen dan van hun klanten heerlijke lekkernijen als dank voor het gedane werk. Tijdens kerst konden de boeren dan ook genieten van het heerlijke eten. Later werd het geven van kerstpakketten overgenomen bij andere ambachten. Tegenwoordig worden er bijna 5 miljoen kerstpakketten uitgedeeld.
Kerstsfeer
Tijdens de 20e eeuw werd het kerstfeest een feest van vrede en solidariteit. Het Leger des Heils zet op verschillende plekken een collectebus neer. Andere kerkgenootschappen collecteerden ook, allemaal met hetzelfde doel; armoede bestrijden. Steeds meer Bekende Nederlanders zetten zich in voor de allerarmsten. Serious Request is inmiddels ook terugkerend fenomeen. Het is een ideëel radioprogramma waarbij drie dj's tegen betaling een week lang verzoekplaatjes draaien. Ze mogen, uit solidariteit, in die week helemaal niets eten uit.
In bedrijven kwam de kerstborrel en het kerstpakket in opkomst, jaarlijks houdt onze Koningin een toespraak en de kerstsfeer ontlokt allerlei festijnen als het Dickens Festival in Deventer.
Kerststal
In Katholieke gezinnen was het gebruikelijk om een kerststal neer te zetten. Deze bestaat uit: het kribbetje met het kindje Jezus, Maria en Jozef, de herders en, op wat meer afstand, de drie koningen uit het Oosten.
Het was de heilige Franciscus van Assisi die in de 12e eeuw al met de kerststal begon. Hij wilde de kerstboodschap op die manier vertellen aan mensen die niet konden lezen. Al sinds de middeleeuwen wordt de kerst ook nagespeeld in kerstvoorstellingen en zijn er op vele plekken levende kerststallen te zien.
Midwinterhoornblazen
Midwinterhoornblazen gebeurt sinds de jaren '50 in sommige plaatsen in Oost Nederland en mag alleen tussen 1e advent en 6 Januari (Driekoningen). Om uiteindelijk een mooie zware klank te krijgen, werd het instrument vroeger in de waterput bij de boerderij bewaard. Als een boer wilde blazen werd de zware hoorn uit de put gehesen, op de rand van de put gelegd en kon men erop blazen.
De traditie zou in heidense tijden kunnen zijn ontstaan uit het verlangen naar de lente en het verjagen van de boze, duistere demonen van de winter. Hoe mooi een dergelijke verklaring ook klinkt, voor deze uitleg ontbreekt echter iedere vorm van bewijs.
